©
Bliksem is een krachtig natuurverschijnsel met zowel indrukwekkende als gevaarlijke eigenschappen. Met temperaturen van meer dan 30.000 graden Celsius en een spanning van miljoenen volts kan één enkele bliksemschicht enorme, onoverziene schade aanrichten, zoals brand of explosies. Zelfs als de bliksem op honderden meters afstand inslaat, kunnen de bijbehorende spanningspieken elektrische systemen compleet ontregelt of zelfs vernietigt worden. Gelukkig kunnen we daar wat aan doen vóórdat bliksem
Wat gebeurt er wanneer bliksem inslaat?
Begrijpen hoe deze natuurlijke kracht zich gedraagt legt de basis voor het omgaan met bliksemrisico’s. Dus hoe werkt bliksem eigenlijk, en wat is er aan de hand wanneer die inslaat?
Bliksem ontstaat door een verschil in elektrische lading tussen wolken of tussen een wolk en de grond. Wanneer dit spanningsverschil te groot wordt, ontlaadt het zich in de vorm van een bliksemschicht.
Bij inslag zoekt de bliksem altijd de snelste weg naar de aarde. Dit kan via hoge objecten zoals gebouwen, bomen of masten. De elektrische stroomsterkte kan soms wel miljoenen amperes bereiken, wat niet alleen fysieke schade kan aanrichten, maar ook spanningspieken die zich via kabels verspreiden.
Directe inslag: Wanneer bliksem een object raakt, zoals een gebouw of boom, kan de intense hitte brand veroorzaken en elektrische stroomstructuren verwoesten.
Spanningspieken: De ontlading genereert krachtige spanningspieken die via kabels en leidingen verspreiden, wat van alle soorten apparatuur kan beschadigen, zelfs op grote afstand.
Inductie-effect: Het elektromagnetische veld dat bliksem creëert, kan stroom opwekken in nabijgelegen metalen objecten of bedrading, met kortsluiting of storing in systemen als mogelijke gevolgen.
Aardstromen: De stroom zoekt zijn weg door de grond. Dit kan ook schade aanrichten aan ondergrondse kabels, leidingen en fundamenten.
Hoe bliksemstroombeveiliging werkt
Bliksemstroombeveiliging, ook wel directe bliksembeveiliging genoemd, is de beste vorm van bescherming tegen de immense stroom die vrijkomt bij een directe inslag.
Deze beveiliging werkt door de bliksemstroom gecontroleerd naar de aarde te geleiden via een geleidende structuur, zoals een bliksemafleider die geplaatst wordt op het hoogste punt van een gebouw, zoals het dak. Bliksemafleiders zijn gemaakt van geleidende materialen, zoals koper of aluminium, die de stroom efficiënt afvoeren zonder zelf beschadigd te raken.
De stroom wordt via deze weg veilig naar een aardingspunt geleid. Zo wordt voorkomen dat de energie ongecontroleerd door het gebouw reist en schade veroorzaakt aan elektrische systemen, leidingen of de constructie zelf.
Het verschil met overspanningsbeveiliging
Daar waar bliksemstroombeveiliging zich richt op de directe inslagen, beschermt overspanningsbeveiliging tegen indirecte effecten. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer bliksem onverhoopt inslaat op een nabijgelegen object, zoals een elektriciteitsmast. De bliksemafleider speelt op dat moment geen rol meer, omdat de inslag niet direct op het gebouw plaatsvindt. De inslag veroorzaakt echter wel een plotselinge spanningspiek die zich door het netwerk verspreidt. Apparaten die hieraan worden blootgesteld? Die kunnen binnen een fractie van een seconde beschadigd raken.
Om dit geheel te voorkomen, is er een overspanningsafleider nodig. Deze afleider helpt de ongewenste spanning weg te leiden, meestal naar de aarde. Het is vergelijkbaar met een veiligheidsklep: zodra de spanning boven een bepaald niveau stijgt, schakelt de afleider in om het overschot veilig af te voeren.
Hier is wat je nog meer kunt doen om de mogelijke problemen van blikseminslag te minimaliseren:
Vermijd hoge objecten: Zorg dat hoge metalen objecten, zoals antennes of vlaggenmasten, goed geaard zijn of verplaatst worden naar veilige locaties.
Zorg voor goede aarding: Controleer of je elektrische installatie goed geaard is om spanningspieken veilig af te voeren.
Schakel apparaten uit: Trek bij onweer de stekkers van elektrische apparaten uit het stopcontact om schade door spanningspieken te voorkomen.
Bescherming begint bij een goed ontwerp
Een effectieve bliksem- en overspanningsbeveiliging vraagt om maatwerk. Elk gebouw, elke installatie en elke situatie kan soms net even anders zijn. Het combineren van bliksemstroombeveiligers met overspanningsafleiders biedt de meest uitgebreide bescherming tegen zowel directe als indirecte bliksemeffecten. Samen zorgen ze ervoor dat de kracht van bliksem geen ongecontroleerde schade kan aanrichten.
Bliksem is onvoorspelbaar, maar met de juiste maatregelen kun je jezelf en je eigendommen ertegen beschermen. Meer weten over hoogwaardige beveiligingsoplossingen? Ontdek wat Controlin voor je kan betekenen, met een ruim productportfolio, diverse totaaloplossingen en uitgebreide supportmogelijkheden voor diverse klanttypes, toepasbaar in verschillende markten.