Milieu benadeeld door synthetische koudemiddelen
Synthetische koudemiddelen zijn met name ontwikkeld voor industriële toepassingen en zijn later ook gebruikt in consumentengoederen, zoals koelkasten, vriesinstallaties en airconditioning. Ook warmtepompen maken gebruik van koudemiddelen voor het transport van warmte. Synthetische koudemiddelen zijn echter niet erg milieuvriendelijk.
De (H)CFK’s, ofwel gechloreerde fluorkool(water)stoffen zijn al berucht vanwege hun slechte afbreekbaarheid en hun bijdrage aan het gat in de ozonlaag. De andere groep synthetische koudemiddelen zijn de HFK’s, de fluorkoolwaterstoffen, die beter zijn voor de ozonlaag, maar slecht(er) voor het broeikaseffect.
Gebruik van (H)CFK`s valt onder de Europese Ozonverordening, terwijl op het gebruik van HFK`s de Europese F-gassenverordening van kracht is. Bovendien worden steeds meer synthetische koudemiddelen geband. Sinds januari 2010 heeft de overheid beslist tot de uitfasering van het gebruik van Freon22, beter bekend als het veelgebruikte HCFK-type R22. Dit betekent dat bestaande installaties op R22 sinds 2010 niet meer met R22 mogen bijgevuld worden, tenzij met een teruggewonnen en bewerkte variant ervan. Vanaf 2015 mag totaal geen R22 meer gebruikt worden. Ook de andere schadelijke koudemiddelen wacht hetzelfde lot, maar hier is nog geen precieze besluitvorming over. Dit moet een overstap naar natuurlijke koudemiddelen stimuleren.
Natuurlijke koudemiddelen: in overvloed en milieuvriendelijk
Koudemiddelen hoeven niet altijd synthetisch samengesteld te worden. Ook in de natuur komen koudemiddelen voor. De meest gebruikte natuurlijke koudemiddelen zijn: water, lucht, ammoniak (NH3), koolstofdioxide (CO2) en koolwaterstoffen, zoals ethaan, propaan, propeen butaan en iso butaan. Deze natuurlijke koudemiddelen hebben het voordeel dat ze in overvloed te verkrijgen zijn, wat ze dus ook goedkoper maakt dan de meeste synthetische middelen.
De installatie zelf is wel een investering. Wanneer iemand overstapt naar natuurlijke koudemiddelen, moet er een compleet nieuwe installatie komen. Maar daar staat dan weer tegenover dat uit onderzoek blijkt dat deze natuurlijke middelen minder energie verbruiken, waardoor deze investering terugverdiend kan worden.
Het grootste voordeel ligt in hun milieuvriendelijkheid. Het effect van deze koudemiddelen op de ozonlaag en de bijdrage aan het broeikaseffect is klein tot nihil. Alleen al om die reden is het beter om natuurlijke koudemiddelen te gebruiken waar dat kan.
Veilige toepassing
Er bestaan al heel wat koelsystemen die met natuurlijke koudemiddelen kunnen werken en hun aantal als ook de geschikte toepassingen nemen alleen maar toe. Zo worden er al natuurlijke koudemiddelen gebruikt in de airconditioning van grote vliegvelden, bankgebouwen en ander kantoorgebouwen.
In eerste instantie waren er nog zorgen over de veiligheid, bijvoorbeeld de effecten bij lekkage, de brandbaarheid van sommige middelen, bijvoorbeeld propaan en soms zelfs gezondheidsrisico`s. Veilig omgaan met natuurlijke koudemiddelen is dus een must. Monteurs die ermee te maken hebben of krijgen kunnen hierin specifieke opleidingen volgen. In het Activiteitenbesluit zijn bovendien verschillende veiligheidsvoorschriften opgenomen. Zo is een vergunning verplicht voor koelinstallaties vanaf 1.500 kg ammoniak en 100 kg propaan en/of butaan.
