Nederlandse huishoudens en bedrijven verduurzamen in record tempo en fossiele brandstoffen maken plaats voor duurzame elektriciteit. Daarmee komen de Nederlandse klimaatdoelen voor het eerst binnen bereik, maar de uitbreiding van het elektriciteitsnet kan de snel stijgende vraag naar ruimte op het net niet bijhouden. Daarom nemen het kabinet en de netbeheerders nieuwe maatregelen om te zorgen dat er in de toekomst voldoende ruimte blijft voor woningbouw, economische ontwikkeling en de verduurzaming van huishoudens, mobiliteit en bedrijven zoveel mogelijk door kan gaan.
Huishoudens installeren zonnepanelen, warmtepompen en laadpalen voor elektrische auto’s en bedrijven stappen van het gas af. Dit is mede door de hoge energieprijzen nog meer in een stroomversnelling geraakt. De netbeheerders maken vandaag bekend dat de vraag naar ruimte op het elektriciteitsnet explosief is gegroeid en het net in vrijwel heel Nederland zo goed als vol zit.
Bedrijven die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen komen hierdoor op een wachtlijst en zonder ingrijpen wordt het stroomnet in Utrecht, Gelderland en Flevoland vanaf 2026 op piekmomenten te zwaar belast. De overheid en netbeheerders nemen daarom extra maatregelen om te zorgen dat er voldoende ruimte op het net blijft voor nieuwe woningen, huishoudens door kunnen met verduurzamen en om de wachtlijsten voor bedrijven waar mogelijk te beperken. Het kabinet houdt daarbij een vinger aan de pols of er handelingsperspectief blijft voor alle sectoren.
Sneller bouwen
De netbeheerders doen er alles aan om het elektriciteitsnet zo snel mogelijk uit te breiden. De jaarlijkse investeringen verdubbelen komende tijd van € 4 miljard naar jaarlijks € 8 miljard vanaf 2025. Maar ondanks de forse investeringen groeit de vraag naar ruimte sneller dan de uitbreidingen van het net. Het kabinet wil de uitbreidingen daarom versnellen. Onder meer door proactief te zorgen dat er grond beschikbaar is voor de bouw van het elektriciteitsnet en door juridische procedures en vergunningverlening te verkorten. Bijvoorbeeld door bepaalde uitbreidingen van het net als ‘zwaarwegend maatschappelijk belang’ aan te merken om de procedure potentieel met 1,5 jaar te verkorten.
Stroomnet beter benutten
Het stroomnet zit alleen tijdens piekmomenten vol, als veel bedrijven en huishoudens tegelijk veel elektriciteit gebruiken. Bijvoorbeeld tussen 16 en 20 uur ’s avonds. Er is nog veel onbenutte potentie met het verminderen van de pieken met congestiemanagement. Daarbij sluiten netbeheerders contracten met grootverbruikers om op piekmomenten als dat nodig is tijdelijk minder elektriciteit te gebruiken. Daardoor kunnen er meer bedrijven worden aangesloten. Deze aanpak wordt nu verbeterd door netbeheerders en toezichthouder ACM en aantrekkelijker voor bedrijven om aan deel te nemen. Daarnaast wordt een deelnameplicht verder uitgewerkt. Dat betekent dat grootverbruikers die veel elektriciteit gebruiken een bod doen aan de netbeheerder tegen welke prijs zij een bepaalde hoeveelheid stroom minder afnemen tijdens piekmomenten.
Het kabinet en de netbeheerders willen daarnaast vanaf komend jaar proactief veilingen (flexibiliteitstenders) starten waarmee bedrijven zoals een batterij-exploitant, voor een langere periode op strategische plekken ruimte op het stroomnet kunnen aanbieden tijdens piekomenten.
Minister Jetten: “Huishoudens en bedrijven zijn in recordtempo aan het verduurzamen. Dat is goed nieuws, maar legt ook een enorme druk op ons stroomnet. Ondanks de forse investeringen van de netbeheerders en eerdere maatregelen loopt het stroomnet op steeds meer plekken tegen de grenzen aan. Zonder ingrijpen heeft dat serieuze gevolgen voor onze duurzame ambities en economie. Daarom nemen we nu nieuwe maatregelen die buiten de gebaande paden gaan, om de uitbreiding van het stroomnet te versnellen en meer ruimte te creëren.”
Flexibiliteit van bedrijven en huishoudens stimuleren
Het kabinet stelt € 166 miljoen beschikbaar voor de stimulering van energiehubs. Daarbij stemmen bedrijven lokaal hun elektriciteitsvraag en -aanbod op elkaar af waardoor er minder ruimte op het stroomnet nodig is. Het wordt volgend jaar daarnaast mogelijk voor bedrijven om de beschikbare ruimte op het net te delen met elkaar via groepscontracten. Zo kan een bedrijf de ruimte op het stroomnet gebruiken die een ander bedrijf op dat moment niet nodig heeft.
Bij huishoudens worden slimme, aanstuurbare warmtepompen en laadpalen in de toekomst de norm. Daarmee wordt het stroomnet op piekmomenten minder belast en blijft er voldoende ruimte voor de verduurzaming van huizen. Het kabinet zet hiervoor in op de ontwikkeling van nieuwe standaarden en certificering. Voor openbare laadpalen wordt flexibel laden een standaardonderdeel van de contracten met gemeenten.
