“Als bouwer kom je sneller in aanmerking voor de
interessante projecten in een BIM-omgeving als je het volledige projectmanagement hebt
gedigitaliseerd”, licht Rens Hoevenaars, werkvoorbereider bij Van der Heijden toe. “Met digitale
bouwinformatiemodellen (BIM) maken we projectinformatie digitaal visueel voor onze partners,
onderaannemers en uitvoerders op de bouwplaats.” Construsoft begeleidt en adviseert Van der
Heijden bouw en ontwikkeling bij deze transitie naar een digitale werkomgeving.
Efficiënte projectdata
Hoevenaars vertelt dat Van der Heijden voorheen voortdurend tegen bepaalde problemen aanliep,
zoals miscommunicatie, inefficiënt gebruik van tijd en verkeerde of incomplete informatie op de
bouwplaats. “We merken daarnaast dat de bouwbranche sterk aan het veranderen is. De
doorlooptijd van het engineeringsproces verandert, wat onder meer inhoudt dat de
verantwoordelijkheid van engineering vaker dan voorheen bij de aannemer wordt gelegd”, zegt
Hoevenaars. “Een aannemer moet al in de ontwerpfase als bouwpartner betrokken zijn bij de
datastroom. Hierdoor kan een aannemer invloed uitoefenen op de detaillering en
uitvoeringsmethoden.” Adviseurs van softwarebedrijf Construsoft uit Zevenaar hebben bij Van der
Heijden bouw en ontwikkeling een pilot uitgevoerd bij een lopend project om ze kennis te laten
maken met Trimble Connect. De implementatie van dit deelplatform regelt dat projectdata correcte,
actuele informatie bevat en voor alle betrokken bouwpartijen just-in-time toegankelijk is. “Het hele
bouwteam heeft hierin meegedraaid en is door Construsoft een aantal weken op locatie begeleid”,
vertelt Hoevenaars. De werkbaarheid van de software en de reacties van de teamleden na deze pilot
waren heel positief. “Het blijkt een gebruiksvriendelijk deelplatform te zijn, dat we snel in de vingers
kregen. Deze zomer zijn we met alle projectteams in Trimble Connect gestart”, geeft Hoevenaars
aan.
2D en 3D
Op bouwplaatsen van Van der Heijden bouw en ontwikkeling wordt nog steeds met 2D-
werktekeningen gewerkt, terwijl de engineering deels in 3D is uitgevoerd. Voorwaarde bij de
implementatie van Trimble Connect was dan ook dat zowel actuele 2D- als 3D-informatiemodellen
naast elkaar beschikbaar moeten zijn. Hoevenaars legt uit dat je uitstekend kunt werken met 2D-
tekeningen. “Maar, we merken dat het lastig is om 2D- en 3D-modellen te mixen. Het gaat prima om
zowel in 2D als in 3D te engineeren, alleen heeft 3D als voordeel dat het 3D-model meer informatie
bevat en duidelijker is gevisualiseerd.” Op dit moment heeft Van der Heijden een mix van partijen die
met 2D- en 3D-modellen werken, ook op de bouwplaats wordt met 2D en 3D gewerkt. “Het is niet
ingewikkeld om 2D-tekeningen en 3D-modellen met elkaar te laten communiceren, maar wel
bewerkelijk voor de modelleur, tekenaar en werkvoorbereider. Mijn streven is om alle modellen in
3D te engineeren en de 2D-tekeningen te gebruiken voor taakgerichte werkzaamheden op de
bouwplaats, waar 3D-modellen nog niet volstaan.” Hiervoor staat nog geen harde deadline, maar
Hoevenaars is ervan overtuigd dat als voortdurend aandacht hieraan wordt besteed, hij steeds meer
partijen meekrijgt. “Informatiestromen groeien enorm hard in relatief korte tijd. Voor mij als
werkvoorbereider is het belangrijk dat de meest actuele informatie altijd voor iedere partij beschikbaar is, zodat zij kunnen werken met de juiste documenten. Doordat je vooraf checkt op
clashes, minimaliseer je de kans op fouten in de praktijk. Hiermee reduceren we onze faalkosten”,
zegt Hoevenaars. De transitie naar een BIM-omgeving heeft het bedrijf geen windeieren gelegd.
“Inmiddels weten opdrachtgevers, die een in BIM uitgevoerd project willen realiseren, ons al te
vinden. Als deze klantvraaggestuurde trend zich voortzet, kiezen wij ervoor om hierin mee te groeien
door stap voor stap het bedrijf voor te bereiden op de 4D- en 5D-ontwikkelingen”, stelt Hoevenaars
vast. “We zijn al bezig met de implementatie van 5D-calculeren en we bekijken in hoeverre de 4D-
plannen ons in de toekomst kunnen helpen.”
Mappenstructuur
Tom Attevelt is Virtual Design & Construction Consultant bij softwareleverancier Construsoft in
Zevenaar en betrokken bij de implementatie van Trimble Connect bij Van der Heijden bouw en
ontwikkeling. Hij legt uit dat de noodzaak van het werken in een 3D-omgeving nog lang niet bij elk
mkb-bouwbedrijf wordt geduid. “Vaak worden de stukken gemaild, waarmee men snel het overzicht
verliest wie met welke versie tekeningen of modellen werkt. Er is geen gezamenlijke database waarin
met dezelfde versie samengewerkt kan worden. Dat lossen we op met Trimble Connect, een
cloudplatform dat verschillende disciplines, zoals inkoop, werkvoorbereiding en uitvoering met
elkaar verbindt. Met dit softwarepakket hebben alle betrokken bouwpartijen van een bouwproject
op elk gewenst moment toegang tot up-to-date informatie hierover”. Ook bij Van der Heijden lag
projectinformatie overal verspreid, in verschillende versies met onduidelijke informatie. “Bij Van der
Heijden zijn we op locatie aan de slag gegaan om Trimble Connect te implementeren. We hebben
medewerkers persoonlijk begeleid en hen wegwijs gemaakt hoe ze met het programma uit de
voeten kunnen. Bijvoorbeeld bij het maken van templates, of hoe de rollen en rechten van de leden
van het projectteam geregeld kunnen worden. We zijn met een paar projecten gestart als pilot en die
bleken uitstekend te draaien. In Trimble Connect is het makkelijk om verschillende
informatiepakketten, ofwel de vensters, als een set klaar te zetten. Bijvoorbeeld een 3D-model
gecombineerd met een 2D-tekening. Hierdoor kan deze complete informatie snel gedeeld worden
met het bouwteam”, legt Attevelt uit.
Het cloudplatform van een project is zo ingericht dat het hele bouwteam een makkelijke omgeving
heeft om de 3D-modellen en 2D-tekeningen te bekijken. Het team kan in een eigen mappenstructuur
werken, die onderdeel is van een totaalmappenstructuur. Hieruit kan elke partij zijn eigen informatie
uploaden, waarvoor iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid draagt. “Iedereen uploadt de juiste
data naar het cloudplatform om deze up-to-date te houden, ook al heeft het systeem een
automatische versiecontrole van de documenten. Je kunt zien wie wat doet op het platform. Zodra je
de unieke benaming van een bestand behoudt en uploadt, wordt het vorige bestand overschreven
en behouden. Hier wordt ook een versiebeheer aangehangen in de vorm van V1, V2, enzovoort.”
Volgens Attevelt is het voordeel van Trimble Connect dat data, dus 3D-tekeningen, -modellen en
andersoortige documenten zoals pdf`s en word files, op één plek staan. “Dat werkt prettig, ongeacht
hoe groot of klein het project is.” Trimble Connect beschikt over verschillende tools zoals meten in
2D en 3D, informatie uitlezen en koppelen en uitvoeren van clash controls. Iedereen kan individuele
opmerkingen toevoegen en zijn eigen werkstructuur verder ontwikkelen. “Alle 2D- en 3D-
documenten zijn in één omgeving te bekijken en te downloaden naar een eigen map, zonder dat
hiervoor specialistische software nodig is. In zo`n 3D-model kunnen verder nog bedrijfsspecifieke
parameters verwerkt worden waardoor ook de inkoop of planning bewaakt kunnen worden of de
status van de uitvoering gevisualiseerd kan worden”, licht Attevelt toe.
Innoveren
“Het investeren in BIM zoals bij Van der Heijden, zien we bij steeds meer mkb-bouwbedrijven. Dat is
een positieve ontwikkeling”, zegt Arjan Walinga, expert BIM-onderwijs bij Bouwend Nederland. Hij
juicht het dan ook toe dat Van der Heijden bouw en ontwikkeling de organisatie voorbereidt op BIM
en op communiceren met 3D-modellen. “Het is goed om te zien dat zij innoveren en hiervoor tijd en
geld vrijmaken”. Niettemin loopt een aantal kleine en middelgrote bouwbedrijven achter in deze innovatieslag en kloppen ze bij Bouwend Nederland aan met de vraag hoe ze dat moeten doen.
“Vooral uitvoerende mkb-bedrijven, dat zijn dus circa 70% van alle bouwbedrijven, zien
samenwerking in BIM als noodzaak om als bedrijf te overleven. Ik snap die zorg, want grotere
bouwbedrijven werken bij voorkeur met mkb-bedrijven die kennis hebben van BIM. Als je bedrijf
hierop niet is ingericht, houdt je bedrijf het niet vol.” Volgens Walinga geldt dit zowel voor mkb-
bedrijven die als onderaannemer werken als voor kleinere bouwbedrijven die zelfstandig projecten
aannemen. “Innoveren vinden mkb-bouwbedrijven vaak lastig. Geld wordt verdiend met projecten
en veel ruimte voor innovatie blijft er niet over. Een innovatie zoals je bedrijf voorbereiden op
digitale samenwerking met bouwpartners, gaat dwars door het hele bedrijf heen. Dat kost tijd en
geld.” Walinga geeft aan dat Bouwend Nederland scholing belangrijk vindt en bij 4500 mkb-bedrijven
mensen opleidt in BIM-kennis, zodat zij binnen het mkb-bedrijf direct aan de slag kunnen met BIM.
“Er is namelijk geen quick fix voor een snelle, eenvoudige manier om je organisatie te digitaliseren.
Een BIM-opleiding voor werkvoorbereiders kan een eerste stap zijn of je stelt een BIM-coördinator
aan die BIM-processen begeleidt”, raadt Walinga aan.
Geen doemscenario`s
Jacqueline Meerkerk is directeur bij BIM Loket. Ze vertelt dat BIM Loket een neutraal informatiepunt
en centrale helpdesk is waar bouwbedrijven vragen kunnen stellen over BIM. “Ons netwerk is zeer
uitgebreid, dus we kunnen tal van vragen bij de juiste deskundige partijen en adviseurs neerleggen
om het bedrijf te helpen.” Meerkerk legt uit dat BIM een cultuurverandering betekent waardoor
mkb-bedrijven volledig anders samenwerken dan ze gewend zijn. “We geloven niet zo in
doemscenario`s, maar wij adviseren het mkb-bedrijf wel om niet te lang meer te wachten met het
investeren in BIM.” Niet alleen brengt die investering het bouwbedrijf op een hoger niveau. Het werk
wordt ook leuker omdat het bouwbedrijf vernieuwend bezig is. Voor opdrachtgevers die in een BIM-
omgeving willen werken, wordt het bedrijf een interessante opdrachtnemer en lijken faalkosten flink
te verminderen omdat in BIM wordt gewerkt. “Van alle bouwbedrijven die met BIM aan de slag zijn
gegaan, kennen we er niet één die ermee is gestopt”, zegt Meerkerk. Toch merkt ze ook dat
bouwbedrijven aarzelen om in BIM te investeren, of het uitstellen. Bouwbedrijven zijn vaak onzeker
en stellen BIM Loket vragen over hoe ze BIM moeten starten en of hiervoor handleidingen
beschikbaar zijn. Ook worden vragen gesteld hoe afspraken met andere bouwpartners gemaakt
moeten worden over BIM-protocollen of BIM-uitvoeringsplannen. “We merken dat bouwbedrijven
sterk naar elkaar kijken en op zoek zijn naar best practices“, zegt Meerkerk. “Belangrijk is dat je je
niet gek laat maken door al die nieuwe software-ontwikkelingen die nu spelen, zoals 4D- en 5D-
modellen in BIM. De stap van 2D naar 3D kan evengoed een belangrijke innovatie zijn voor een mkb-
bouwbedrijf”, zegt Meerkerk.
