Het overvolle elektriciteitsnet vraagt om creatieve en alternatieve oplossingen. Uitbreiding van het elektriciteitsnet is hoe dan ook nodig om de groeiende vraag naar en het aanbod van elektriciteit op te vangen. Maar dit kost tijd. De aanleg van een nieuw hoog- en middenspanningsstation – van aanvraag tot en met realisatie – duurt gemiddeld zo`n zeven jaar. Daarom werken netbeheerders in samenwerking met bedrijven en overheden ook aan manieren om het net efficiënter te benutten. In dit artikel licht Bram Gerrist, directeur Innovatie & Ontwikkeling bij Enexis Netbeheer er drie uit waarbij de netbeheerder het initiatief neemt.
Tijdsgebonden en dynamische contracten
Buiten de zogenoemde piekmomenten is er op het elektriciteitsnet nog volop ruimte. Om deze beschikbare capaciteit te benutten, experimenteren netbeheerders met tijdgebonden contracten. In dit soort contracten wordt met grootzakelijke klanten vastgelegd dat zij alleen op specifieke momenten gebruikmaken van het elektriciteitsnet. In Emmen loopt er nu een pilot met zo`n contract. Daar wil het bedrijf Powerfield namelijk een nieuw zonnepark bouwen, terwijl hier eigenlijk geen ruimte voor is op het elektriciteitsnet. Als tijdelijke oplossing kan Powerfield nu op bepaalde vastgelegde tijden buiten de piekmomenten toch elektriciteit terugleveren. De stroom die Powerfield opwekt op momenten dat terugleveren niet mogelijk is, bewaart het bedrijf tijdelijk in een batterij.
Naast een tijdgebonden contract wordt ook gekeken naar een dynamische contractvorm, waarbij een bedrijf elektriciteit mag terugleveren op ieder moment dat er capaciteit is op het net. Hiervoor plaatst een installateur een kastje met sensoren dat wordt aangesloten bij de klant. Dat kastje meet continu wanneer er ruimte is op het energienet. Als er ruimte is, wordt de opgewekte energie teruggeleverd op het net. Op sommige momenten raakt een deel van de opbrengst verloren, maar daar tegenover staat dat het bedrijf bijvoorbeeld wel zonnepanelen kan aansluiten. Op dit moment wordt dit getest bij Claassen Logistics in Tilburg.
De toepassing van dit soort contracten is nog volop in ontwikkeling. Of dit soort alternatieven in de markt gezet kunnen worden, is afhankelijk van de Energiewet die momenteel wordt herzien door de overheid. Hierbij wordt overigens niet alleen gefocust op het terugleveren van elektriciteit, maar ook op de vraag naar elektriciteit. Denk aan logistieke bedrijven met een contract waarmee ze alleen `s nachts elektrische vrachtauto`s opladen.
Congestiemanagement
Een andere tijdelijke oplossing is congestiemanagement. Hierbij wordt door netbeheerders gekeken welke bedrijven flexibel kunnen zijn in hun vraag naar elektriciteit of in het terugleveren ervan. Denk aan bedrijven met koelinstallaties – die hoeven niet 24/7 op vol vermogen te draaien en zijn dus flexibel in te regelen. Of zonneparken waarvan de productie tijdelijk wordt teruggeschroefd. Dit laatste is getest bij een zonnepark van GroenLeven in Groningen met als resultaat een toename van maar liefst 30 procent aan netcapaciteit.
Congestiemanagement wordt uitgevoerd in ruil voor een financiële vergoeding en kan op twee manieren werken: op basis van biedingen of een lange termijncontract. Bij biedingen wordt op het moment dat overbelasting dreigt, de markt gevraagd biedingen te doen om het energieverbruik of -productie aan te passen. Bij de tweede variant maakt een netbeheerder vooraf afspraken tegen welke prijs een bedrijf zijn bedrijfsproces aanpast. Deze variant biedt meer zekerheid en heeft daarmee de voorkeur. De toepassing van congestiemanagement staat nog in de kinderschoenen, omdat het pas recent wettelijk is toegestaan.
Optimaal aansluiten
Tot slot bekijkt de netbeheerder waar mogelijk of stations, kabels en aansluitingen efficiënter benut kunnen worden. Een voorbeeld hiervan is cable pooling. Hierbij worden meerdere installaties, zoals bijvoorbeeld een zonnepark en een windpark, gecombineerd op één aansluiting. Hierdoor kan over eenzelfde kabel meer energie worden getransporteerd. Wanneer deze parken fysiek dicht bij elkaar liggen en de installatie niet op hetzelfde moment gebruikmaakt van de capaciteit van de kabel, dan kan die kabel gedeeld worden. Bij zon en wind werkt dat ideaal. Over het algemeen schijnt de zon niet als het hard waait, en andersom.
Een voorbeeld uit de praktijk is een nieuw zonnepark in de gemeente Steenbergen. Dit zonnepark is gepland in de buurt van een bestaand windmolenpark waardoor de aansluiting zich leent voor cable pooling. In dit voorbeeld, stimuleert de gemeente Steenbergen de ontwikkeling van het zonnepark door de vergunning te verstrekken onder de voorwaarde van cable pooling en door de exploitant van het windpark in contact te brengen met de initiatiefnemers van het zonnepark. De partijen zijn nog met elkaar in gesprek, maar de intentie om cable pooling te realiseren is sterk. Zo heeft iedere partij een eigen rol in de energietransitie.
Voor netbeheerders is hun rol duidelijk: het energienet zo efficiënt mogelijk benutten met de middelen die nu voorhanden zijn. En hierin de verschillende partijen zoveel mogelijk betrekken en kansen signaleren. Benieuwd naar meer mogelijkheden om efficiënter om te gaan met de netcapaciteit? Bekijk via deze link meer voorbeelden.
