Verreweg de meest populaire manier om aan duurzaamheid te doen is het plaatsen van zonnepanelen. Je neemt een groot dak, legt er een stapel panelen op en er wordt energie opgewekt. Maar zo simpel is het niet. Dat zegt Freddie Peters van My Public Roof tijdens een bijeenkomst van Bouwstenen voor Sociaal. “Zonnepanelen moeten op het zuiden gericht worden en het dak moet sterk genoeg en kwalitatief goed in orde zijn. Heel veel gebouwen vallen dan al af.”
Panelen op vastgoed
Veel gemeenten willen zonnepanelen op het eigen vastgoed. De vraag wordt bij de gemeentelijke vastgoedafdelingen neergelegd en het antwoord dat dan terug komt is vaak teleurstellend. ” `Jullie rekenen alles stuk` is dan het verwijt, maar het is geen onwil. Vooral het narekenen van de dakconstructies is veel werk,” zegt Frits Velthuijs van de gemeente Utrecht. “We hebben natuurlijk altijd wel tekeningen en berekeningen, maar die zijn oud. Ondertussen is er vaak wat gewijzigd in die panden. Dus die constructieberekeningen moeten opnieuw worden gemaakt en dan blijkt vaak dat zo’n gebouw bouwtechnisch al niet voldoet.”
Dak en zonnepaneel afstemmen
Als er toch een geschikt gebouw wordt gevonden, is het verstandig om de kwaliteit van de zonnepanelen af te stemmen op die van de dakbedekking en vice versa. Freddie Peters: “Een gewoon paneel gaat 25 jaar mee, maar een zonnepaneel op glas gaat wel 40 jaar mee. Daar moet navenante dakbedekking onder komen. Want bij tussentijdse vervanging van het dak moeten de zonnepanelen worden verwijderd. Dat is een kostbare aangelegenheid en dat wil je niet. Het is dus van belang de levensduur van je zonnepaneel af te stemmen op die van de dakbedekking of er in je berekening van uit te gaan dat de panelen er een keer af moeten om het dak te vervangen.” Wie zijn dak gaat vervangen, maar nog niet meteen zonnepanelen wil plaatsen, moet daar toch al rekening mee houden. Dakpannen moeten sinds het Bouwbesluit van 2012 bijna altijd dambordsgewijs worden vastgemaakt aan het dak. Ze kunnen dan niet meer schuiven. Daardoor is het lastig om rails voor zonnepanelen te monteren. Peters: “Zorg bij een nieuw dak meteen voor een universele bevestiging voor zonnepanelen. Dat scheelt later veel geld.”
Postcoderoos
Er zijn burgers, die geen zonnepanelen op hun eigen dak kunnen plaatsen maar toch gebruik willen maken van zonne-energie. Voor hen stellen gemeenten daken van sporthallen, zwembaden en andere grote gebouwen beschikbaar. Wie daar in de buurt woont, binnen de zogenaamde postcoderoos, kan een zonnepaneel op zo’n gebouw aanschaffen. In Utrecht is volgens Frits Velthuijs weinig animo voor dergelijke initiatieven. “Wij hebben anderhalf jaar geleden tien daken aangewezen, maar er is per saldo pas één dak waar men het wil gaan doen. Financieel is het ook best lastig; als je het goed doorrekent lukt het meestal net niet.”
Amersfoort
Een samenwerking tussen energiecoöperatie Eemstroom en Stichting Duurzaam Bergkwartier in Amersfoort heeft meer succes, vertelt initiatiefnemer Henri Braakenburg. De zonnepanelen worden sinds oktober 2015 geëxploiteerd door een coöperatie, De ZonneBerg. Energiecoöperatie Eemstroom levert de facilitaire ondersteuning, zoals administratie en onderhoud. “Op de sporthal, die wij van de gemeente zo goed als gratis mogen gebruiken, kunnen ongeveer 450 panelen. Tot onze verrassing hebben zich voor alle panelen mensen ingeschreven om mee te doen. Zij schaffen een paneel aan en de opbrengst is voor hen. Er zitten wel veel haken en ogen aan om dat op een goede manier contractueel te regelen.” Voor gemeenten is het niet aantrekkelijk om zelf zonnepanelen op daken van sporthallen of kantoren te plaatsen. De energie die zij inkopen is zo goedkoop dat terugleveren van elektriciteit aan het net niet rendabel is.
Trias energetica
Met duurzaamheid heeft de sterke focus van de overheid op zonnepanelen volgens Freddie Peters weinig te maken. De trias energetica zegt dat eerst de behoefte aan energie moet worden beperkt, bijvoorbeeld door gebouwen te isoleren. Daarna wordt gezorgd voor duurzame opwekking van energie, bijvoorbeeld met collectoren. Als je begint met zonnepanelen sla je een hele grote stap over.” De verwachtingen rond zonnepanelen en gemeentelijk vastgoed kunnen slechts deels worden waargemaakt. Veel gebouwen zijn niet geschikt en de terugverdientijd is groot. Het gebruik van zonnepanelen lijkt vooralsnog alleen rendabel voor nieuwe panden met een bestendige toekomst, zoals woningcomplexen en scholen, en voor te renoveren daken waar de combinatie kan worden gemaakt. Alleen daar kan de investering voldoende snel worden terugverdiend.
