In het onderzoek van Bouwstenen voor Sociaal werden de ondervraagden gevraagd naar hun ervaringen met aanbestedingen vanaf het 2e kwartaal in 2015. Daarbij waren de projecten uiteenlopend: van een kleine uitbreiding van 100 m2 tot de renovatie van een grote VO-school van 15.000 m2. Daaronder vallen onder meer aanbestedingen van het Bouwbesluit 2015, Bouwbesluit 2020 en Frisse Scholen Klasse B. “De voor deze kwaliteit benodigde budgetten zijn achtereenvolgens gebaseerd op de VNG-normen (29%), op eigen gemeentelijke normen (32%) of op de werkelijk verwachte bouwkosten (22%)”, leggen de onderzoekers uit.
Budget dekt niet alles
De resultaten op het gebied van budget zijn schrokkend te noemen. In slechts negen procent van de gevallen was het gereserveerde budget toereikend. In 91 procent van de projecten kwamen de kosten boven het budget uit. “Bij 42% bedroeg de overschrijding minder 20%. Maar bij de helft van de aanbestedingen bleek de overschrijding meer dan 20% te bedragen. Bij vier scholen werd zelfs een overschrijding van meer dan 35% vastgesteld.” Daarbij was er niet een directe reden voor de overschrijding en de manier van budgetteren.
Het geld is op?!
Als de pot leeg raakt, moet er worden gezocht naar een oplossing. Deze wordt in de meeste gevallen (28 procent) gevonden in een combinatie van bezuinigingen door een kwaliteitsverlaging en het verhogen van het budget. In elf procent van de gevallen kon er alleen worden bezuinigd en zeventien procent van de tijd ging het budget omhoog. Een overschrijding van het besteedbare geld zorgt vaak voor spanningen tussen de aannemer en de opdrachtgever, concludeerde de onderzoekers. “Onderhandelingen met aannemer en budgetverstrekker lopen niet altijd even vlot; voor veel projecten zijn deze onderhandelingen nog gaande. In enkele gevallen is de aanbesteding definitief als mislukt bestempeld en wordt gewerkt aan een nieuw plan.”
Oplossing
Om een gat in het budget te voorkomen, zou meer dan helft een marktconforme vaststelling van een investeringsnorm willen zien. Ook een normering die zowel investerings- als exploitatiekosten omvat, werd als oplossing aangedragen. De sterke verhoging van de bouwkosten frustreert de respondenten zichtbaar. Om de gewenste kwaliteitsverbetering te realiseren vinden een aantal respondenten dat de VNG-norm omhoog moet. Een van de respondenten geeft aan dat de overheid beter kan investeren wanneer de conjunctuur laag is in plaats van geld uit te geven in hoogtijdagen.
Onderzoek
De enquête die is gehouden voor het onderzoek, werd uitgevoerd door Bouwstenen voor Sociaal op verzoek van de VNG in samenwerking met de PO-raad, VO-raad en Ruimte OK. In totaal deden vijftig bestuurders en professionals mee.
