Als we het in de bouw hebben over isolatie, dan gaat het vooral over thermische isolatie, dus: hoe houden we de warmte in huis. Er zijn verschillende materialen op de markt die allemaal hun specifieke eigenschappen hebben. De manier van verwerken verschilt ook. In het verleden werden woningen niet of nauwelijks geïsoleerd. Tegenwoordig is goede isolatie standaard bij nieuwbouw.
Waarom is isolatie belangrijk?
Een huis verliest warmte via het dak, de muren, de ramen en de vloer. Isolatie fungeert als een jas; de warmte wordt beter vastgehouden. Hoe beter een woning geïsoleerd is, hoe minder energie er nodig is om het op temperatuur te houden. Dat scheelt in de kosten, maar ook de CO2-uitstoot neemt af. Bovendien voelt een goed geïsoleerd huis comfortabel aan en is het makkelijker om de overstap naar aardgasvrij te maken.
Isoleren heeft dus allerlei voordelen. Toch is maar 1 op iedere 3 woningen in Nederland goed geïsoleerd. Er is dus nog heel wat werk aan de winkel. Subsidies stimuleren de consument daar gelukkig in.
Wat zegt het bouwjaar van een woning over de mate van isolatie?
Isolatie is pas sinds dit millennium topprioriteit in de woningbouw. Huizen worden zelfs energieneutraal gemaakt door hr++- of tripleglas en isolerende kozijnen en deuren te plaatsen. Bij oude(re) woningen is dat helemaal niet vanzelfsprekend. Een klein overzichtje:
- Woningen van voor 1920 zijn vaak enkel steens, zonder spouwmuur dus.
- Woningen gebouwd tussen 1920 en 1974 werden niet vanuit de bouw geïsoleerd, maar kregen vaak wel een spouwmuur.
- In de jaren tussen 1975 en 1982 werden huizen soms voorzien van dakisolatie.
- Tussen 1983 en 1999 werden daken, gevels en vloeren tijdens de bouw geïsoleerd.
- Bij woningen van voor 2000 is het altijd belangrijk om te bepalen wat er door vorige bewoners al is gedaan, en waar na-isolatie nog mogelijk is.
Welke soorten minerale isolatie zijn er?
Minerale wol als isolatiemateriaal wordt heel veel toegepast. En dat is niet zo gek, want het isoleert zowel thermisch als akoestisch, is onbrandbaar, en gemakkelijk te verwerken. Dat laatste moet wel met handschoenen, een beschermende bril en een stofmasker gebeuren. Het irriteert de huid. Minerale wol wordt namelijk gemaakt van glas of steen, vandaar de benamingen glaswol en steenwol. Glaswol is op rol verkrijgbaar, maar kan ook gespoten worden. Steenwol (ook rotswol genoemd) is geschikt voor het isoleren van vloeren, muren en daken. Een derde type minerale isolatie is cellenglas. Het heeft de vorm van blokken of platen en is bij uitstek geschikt voor vochtige omstandigheden zoals een kelder, gevel, plat dak of vegetatiedak.
Welke soorten kunststof isolatie zijn er?
Kunststof isolatie heeft als hoofdbestanddeel aardolie. De isolatiewaarde is hoog, en het is toepasbaar in vochtige condities, dus heel geschikt voor gevels, kelders/kruipruimten en daken. Het is heel licht van gewicht.
PUR, PIR, XPS en EPS zijn voorbeelden van kunststof isolatie. PUR en PIR zijn in platen en in schuim op de markt. PIR heeft een hogere isolatiewaarde dan PUR. XPS en EPS zijn allebei van polystyreen gemaakt. XPS bestaat alleen in platen, EPS in zowel platen als korrels. Voor akoestische isolatie is kunststof niet aan te raden, en ook qua milieu is het geen goede keuze.
Welke biobased isolatiematerialen zijn er?
Er is steeds meer aandacht voor ecologische materialen om mee te isoleren. De lijst waarmee dat kan, is lang: stro, katoen, lisdodden, kurk, houtwol, schelpen, cellulose, schapenwol, vlas, riet, en kokos. En dat is vast nog niet alles. De verschillende soorten worden verwerkt tot dekens, platen, of in een spouwruimte geblazen. Ze hebben allemaal hun eigen toepassingen, afhankelijk van de al aanwezige bouwmaterialen, de ruimte die er is, de mate van vocht in een huis, en het budget.
Het voordeel van biobased isolatie is dat het de luchtvochtigheid in gebouwen reguleert. Dat bevordert het binnenklimaat en is beter voor de gezondheid, want bacteriën en schimmels krijgen geen kans.
Hoe verwerk je isolatiematerialen?
Isolatiematerialen komen in vier verschillende vormen voor, die ieder op een andere manier worden aangebracht.
- Isolatiedekens (glas- en steenwol) zijn gemakkelijk op maat te knippen, en het te isoleren oppervlak hoeft er niet spiegelglad voor te zijn. Kieren kunnen gemakkelijk opgevuld.
- Geperste isolatieplaten zijn dun en hard, en op maat te zagen. Ze hebben over het algemeen een hogere isolatiewaarde dan dekens, maar ze moeten wel exact passen. Eventuele kieren zijn te dichten met PUR-schuim.
- Isolatieschuim wordt aangebracht door het te sprayen of te spuiten. Bekende isolerende schuimproducten zijn PUR en icynene, net als glaswol (merknaam: Supafil Loft). Spuiten gaat snel en hoeft niet heel secuur te gebeuren. Het schuim hardt snel uit en vult automatisch alle kieren en gaten.
- Dan zijn er nog losse, droge isolatiematerialen zoals cellulosevlokken, houtvezels of polystyreen bolletjes. Ze worden via een slang in een kruipruimte of andere holle ruimte geblazen.
Welke wetten en regels gelden er voor isolatie?
Op het gebied van isolatie is wet- en regelgeving van toepassing. Dat is voorlopig nog het Bouwbesluit uit 2012 (na de inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt dat het Besluit Bouwwerken Leefomgeving). Het gaat om allerlei bouwtechnische eisen, waaronder energiezuinigheid. Voor bouwproducten, en dus ook producten om te isoleren, gelden Europese regels.
Verder is er nog een richtlijn op het gebied van de energieprestatie van gebouwen. Die richtlijn is uitgewerkt in drie BENG-eisen. BENG staat voor Bijna EnergieNeutraal Gebouw. Sinds 1-1-2021 moet nieuwbouw aan de BENG-eisen voldoen. De eerste eis betreft het energieverbruik (kWh m2/jaar) voor verwarming en koeling van een gebouw. Daaronder valt isolatie, want dat is van invloed op het energieverbruik.
Welke subsidies zijn er voor isolatie?
Isolerende maatregelen worden flink gestimuleerd. Er zijn steunmaatregelen in de vorm van subsidies en ‘groene leningen’. Een woningeigenaar moet daar zelf achteraan, maar het is goed om als uitvoerende partij wel op de hoogte te zijn. De maatregelen voor 2023 bestaan uit:
- Verlaagd btw-tarief, van 21% naar 9% op de arbeidskosten voor het plaatsen. Het geldt dus niet op het materiaal zelf.
- ISDE: InvesteringsSubsidie Duurzame Energie voor isolatiewerkzaamheden, met vaste bedragen en oppervlakte-eisen per subsidiemaatregel.
- Energiebespaarlening voor isolatie. Het minimale leenbedrag is 1.000 en het maximale bedrag 25.000. Er is een extra categorie tot 65.000 voor een NOM-investering. (Ook voor VVE’s.)
- SVVE: Subsidieregeling Verduurzaming voor Verenigingen van Eigenaars, ook voor isolatiemaatregelen.
- Gemeentelijke subsidie. Bij bepaalde gemeenten, dus checken.
- Groene hypotheken en hypothecaire leningen. Bij bepaalde banken, dus checken.
