De gemeente Amsterdam staat voor een enorme uitdaging: het elektriciteitsnet is vol, en de gevolgen daarvan zijn verstrekkend. Volgens een raadsinformatiebrief van wethouder Dirk de Jager,van 4 december 2024 leidt de overbelasting van het stroomnet tot wachttijden van wel 10 jaar voor een nieuwe aansluiting. Zowel het hoogspanningsnet van TenneT als het lokale elektriciteitsnet van Liander hebben hun maximale capaciteit bereikt, met name in de wijken Noord, Nieuw-West en West.
Sinds ktober 2023 worden alle nieuwe aanvragen voor grootverbruikers op een wachtlijst geplaatst, een situatie die naar verwachting tot 2033 zal voortduren. Dit raakt vooral grote bedrijven, instellingen en nieuwe voorzieningen in stedelijke uitbreidingsprojecten. Woningbouwprojecten hebben vooralsnog prioriteit, maar andere functies zoals supermarkten, scholen en gezondheidscentra moeten in veel gevallen achteraan sluiten.
Hoewel de woningbouw voorlopig ontzien wordt, blijft de situatie nijpend. Bij nieuwe stadswijken moeten creatieve oplossingen worden gevonden, zoals het efficiënter benutten van bestaande aansluitingen of het afsluiten van flexibele contracten waarbij grootgebruikers op piekmomenten hun stroomgebruik beperken.
Om essentiële voorzieningen zoals scholen en veiligheidsdiensten toch van stroom te kunnen voorzien, wordt maatschappelijk prioriteren toegepast. Dit betekent dat projecten met groot maatschappelijk belang voorrang kunnen krijgen op de wachtlijst, op basis van richtlijnen die in april 2024 door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) zijn vastgesteld. Het blijft echter de vraag hoeveel extra capaciteit daadwerkelijk beschikbaar komt.
De grootste verbouwing in 200 jaar
De verzwaring van het elektriciteitsnet is een grootschalig project dat volgens TenneT en Liander de grootste stedelijke verbouwing sinds de aanleg van het gasnet is. Er wordt €2,4 miljard geïnvesteerd. Dit omvat de bouw of renovatie van 43 elektriciteitsstations, de plaatsing van 2.600 nieuwe elektriciteitshuisjes, en het ingraven van kilometers kabels. Eén op de drie straten in de stad zal opengebroken worden, wat tot aanzienlijke overlast zal leiden. Het stadsbestuur heeft voor 2025 €4 miljoen structureel en €13 miljoen incidenteel uitgetrokken om de coördinatie van deze omvangrijke werkzaamheden te ondersteunen.
Op 19 december 2024 presenteert TenneT de resultaten van een congestieonderzoek, dat meer duidelijkheid moet verschaffen over de specifieke gevolgen voor Amsterdam. Daarnaast plant de gemeente op 9 januari 2025 een technische sessie over de voortgang van de netverzwaring.
Stikstofregels
Ondanks de inspanningen blijven de uitdagingen groot. De combinatie van bevolkingsgroei, verduurzaming en digitalisering legt een zware druk op het netwerk. Vertragingen door stikstofregels en andere juridische processen vormen daarnaast een risico. Zo liep de uitbreiding van het hoogspanningsstation Oostzaan jaren vertraging op door extra maatregelen.
Het stadsbestuur zet alles op alles om deze situatie te verbeteren. Het structureel benutten van flexibiliteit in stroomgebruik, zoals via batterijen of slim beheer van laadpalen, wordt aangemoedigd. Ook roept de gemeente bedrijven op om efficiënter om te gaan met bestaande aansluitingen.
