Met baksteen kun je bouwen en dat wordt al eeuwen gedaan. De tentoonstelling Brick in Amersfoort geeft een mooi overzicht van de verschillende toepassingen, van het maakproces en van de verwerking van baksteen. Maar het bouwmateriaal spreekt ook tot de verbeelding van kunstenaars en ook dat laat Brick zien.
Brick is een ode aan de alomtegenwoordige baksteen. Volgens Wikipedia werden de eerste gebakken stenen gevonden in Mesopotamië. Ze dateren van ongeveer 5000 voor Christus. Pas 2000 jaar later, dus rond 3000 v. Chr. ging men ze op grotere schaal gebruiken als bouwmateriaal. In eerste instantie werden stenen met de hand gevormd uit klei. Al snel werden er mallen gemaakt. Dat bevorderde de snelheid van het proces, en leverde stenen op die even groot waren: handig om mee te bouwen dus. Nog steeds worden bakstenen overal in de wereld gebruikt. In Nederland waren er in 2010 nog zo`n 35 steenfabrieken in bedrijf, die gezamenlijk 1,1 miljard bakstenen per jaar maakten. Een ander getal: in 2021 werden in Nederland iedere dag ruim een miljoen bakstenen gemaakt voor toepassing in Nederland en voor de export.
Ontroerend, komisch, ijdel
Bakstenen zorgen voor onderdak, ze vormen straten en wegen, en bepalen hoe onze bewoonde wereld eruit ziet. Het is dus niet zo gek om de baksteen tot onderwerp van een tentoonstelling te maken. In Kunsthal KAdE is goed te zien wat je ermee kunt doen, en dat gaat verder dan alleen maar het bouwen van een huis of het leggen van een straat. Kunstenaars hebben bakstenen be- en geschilderd, gefotografeerd, in een koffer gestopt, er teenslippers van gemaakt en ga zo nog maar even door. Zo bezien zijn bakstenen ontroerend, komisch, ijdel enzovoorts. In de kelder draait een film over het maken van baksteen, wereldwijd. In de Westerse wereld gebeurt dat machinaal en op grote schaal. De bakstenen suizen door de enorme fabriekshal waar één man het hele proces overziet. Ergens in Azië gebeurt het nog op de traditionele manier. Alles gaat met de hand: van het vullen van de mallen tot vervoer met kruiwagens naar een plek waar de verse stenen keurig in rijen worden neergezet om te drogen.
Kerstvakantie
Brick is echt een aanrader. Wie `in het vak zit` mag het sowieso niet missen. Maar ook wie alles van baksteen af denkt te weten, zal gegarandeerd verrast worden. Ooit een lichtblauwe betonmolen gezien? Of een stukje metselwerk minus de stenen zodat er alleen een frame van voegen overbleef? Oudere bezoekers zullen de miniatuur bouwsteentjes herkennen waar ze mee speelden voordat LEGO als merk groot werd. Jonge bezoekers vinden het ongetwijfeld leuk om in de kelder zelf een bouwwerkje te maken. Brick beperkt zich niet tot Kunsthal KAdE. Een deel van de tentoonstelling is te bekijken in de Elleboogkerk, en ook buiten is van alles te zien. Her en der in de stad Amersfoort zijn zes folly`s (sierbouwsels) verrezen en wat is leuker dan die te ontdekken, er omheen, doorheen of zelfs overheen te lopen? Daar nodigt onder andere het Labyrinth van Verlangen van voormalig Rijksbouwmeester Floris Alkemade toe uit. Ga dus met de hele familie naar Amersfoort, bijvoorbeeld in de Kerstvakantie. Dat kan precies, want Brick is nog tot 8 januari te zien.
