De lage groei van de arbeidsproductiviteit heeft niet alleen invloed op de prijzen, ook de personeelstekorten blijven hierdoor structureel hoog in de bouw. In oktober 2022 kon bijna een vijfde van de Nederlandse aannemers niet alle werkzaamheden uitvoeren door personeelsgebrek. De verduurzamingsopgave en de bouw van nieuwe woningen kunnen hierdoor op termijn in de knel komen. Een extra productiviteitsgroei van bijvoorbeeld 20% kan de vraag naar extra bouwpersoneel al met 100.000 laten afnemen.
Vooral de infrasector werd er niet efficiënter op. Daar daalde de productiviteit zelfs met 17 procent. Volgens ING kwam dit deels doordat de sector is gekrompen, wat “geen goede voedingsbodem voor de productiviteit” is. “Krimp zorgt vaak voor overcapaciteit waardoor werknemers minder productief kunnen worden ingezet. Daarbij zorgen krimp en overcapaciteit ervoor dat bedrijven minder investeren in nieuwe (efficiëntere) machines”, aldus het rapport.
In de industrie verdubbelde de arbeidsproductiviteit bijna in dezelfde periode. “Hierdoor kan een medewerker in de industrie nu twee keer zoveel produceren in hetzelfde aantal uren waardoor industriële producten vaak zelfs goedkoper worden.” Prijzen in de bouw gingen ongeveer een kwart meer omhoog dan in de industrie.
Het is niet zo dat bouwbedrijven moedwillig niet innoveren en de productiviteit niet omhoog willen brengen. Vaak wordt de bouwcultuur als oorzaak genoemd. Die zou traditioneel zijn en wars van vernieuwing. De marktstructuur van de bouw speelt echter een belangrijkere rol. Die zorgt ervoor dat veel “oudere” technologieën die vooral massaproductie mogelijk maakten niet geschikt zijn voor de bouw, waardoor innovatie uitbleef. Deze factoren belemmerden de innovatie decennialang, doordat ze niet de broodnodige flexibiliteit konden bieden die de bouw nodig heeft.
Volgens ING kan de bouw inzetten op industrialisatie en digitalisering om efficiënter te worden. Met digitalisering kan met minder risico vooruitgang worden geboekt. “Industrialisatie moet ook zeker overwogen worden maar door hoge aanvangsinvesteringen (zoals fabriek, machines en robots) is het verstandig dit met de nodige voorzichtigheid te doen”, zo is te lezen.
