De Nederlandse Staat moet ervoor zorgen dat uiterlijk op 31 december 2030 de stikstofneerslag op ten minste de helft van de stikstofgevoelige natuurgebieden onder de vastgelegde grens blijft. Dat heeft de rechtbank in Den Haag woensdag geoordeeld. Daarnaast benadrukt de rechter dat de Staat prioriteit moet geven aan de meest kwetsbare natuur. Om naleving af te dwingen, is een dwangsom van 10 miljoen euro opgelegd. De zaak was aangespannen door Greenpeace, dat op veel punten in het gelijk is gesteld. Bouwend Nederland en Techniek Nederland vrezen dat Nederland vastloopt als het kabinet niet snel met maatregelen komt die de stikstofuitstoot beperken.
Volgens de rechtbank heeft de overheid jarenlang onvoldoende gedaan om de achteruitgang van natuurgebieden te stoppen. In beschermde Natura 2000-gebieden overschrijdt de stikstofdepositie de toegestane limieten, wat in strijd is met zowel Nederlandse als Europese wetgeving. De rechtbankvoorzitter noemde de wettelijke doelstellingen “de absolute ondergrens”. Het doel voor dit jaar is al onhaalbaar gebleken, en ook het streefdoel voor 2030 lijkt volgens de rechtbank in gevaar te komen.
In het vonnis wordt opgemerkt dat het vorige kabinet verschillende plannen had ontwikkeld om de verslechtering van de natuur tegen te gaan. Het huidige kabinet heeft echter veel van deze maatregelen geschrapt, waaronder het Nationaal Programma Landelijk Gebied en het transitiefonds van ruim 24 miljard euro. De rechtbank beschouwt dit als een duidelijke “stap terug”.
“De Staat moet direct aan de slag met oplossingen”. Samen met VNO-NCW, Natuurmonumenten en Natuur & Milieu roept Bouwend Nederland het kabinet op om voortvarend te starten met de eerder aangereikte plannen voor stikstofreductie.
Minder stikstofuitstoot essentieel voor bouw en infra
“Het stikstofprobleem belemmert Nederland al jaren. Sinds 2004 blijkt de politieke aanpak onvoldoende effectief. De rechter heeft vandaag bevestigd dat de Staat daarmee onrechtmatig handelt. Vermindering van stikstofuitstoot is essentieel om de toekomst van boeren veilig te stellen, natuur te versterken, woningen te bouwen en cruciale infrastructuur aan te leggen. Een juridisch houdbare en uitvoerbare oplossing is daarbij onmisbaar”, stelt Bouwend Nederland.
Als de overheid onvoldoende maatregelen neemt om de natuur te laten herstellen van stikstofuitstoot, dreigt Nederland volledig vast te lopen. Daarvoor waarschuwt Doekle Terpstra, scheidend voorzitter van Techniek Nederland, de brancheorganisatie voor de installatiebedrijven en technische detailhandel.
Terpstra verwijst naar het eindrapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek uit 2020, dat een structurele aanpak voor de lange termijn schetst. “Sinds 2020 ligt er een helder advies van de commissie-Remkes met concrete maatregelen. Het is hoog tijd dat deze worden uitgevoerd, want zonder ingrijpen loopt Nederland compleet vast.”
Urgentie om proces te versnellen met emissiereductieplan
Bouwend Nederland ziet, samen met de andere betrokken partijen, grote urgentie om het proces te versnellen. Daarom hebben ze eind vorig jaar gezamenlijk een emissiereductieplan gepresenteerd. Dit plan biedt concrete oplossingen om stikstofuitstoot te verlagen, met een balans tussen economie en ecologie. Het voorstel werd breed gesteund door de Tweede Kamer, die de minister opriep het plan integraal op te nemen in het stikstofbeleid.
Volgens Terpstra is de stikstofuitstoot door de bouwsector beperkt. “We moeten nu vooral ingrijpen in sectoren waar de grootste reductie mogelijk is. Uitstel maakt de problemen alleen maar groter, en dat kunnen we ons niet langer permitteren. Het is cruciaal dat duurzame woningbouw, renovatie, infrastructuurversterking—zoals tunnels en bruggen—en de energietransitie ongehinderd doorgang vinden.”
‘Plannen maken en uitvoeren’
“Hopelijk wordt nu eindelijk iedereen wakker geschud. Dit is de zoveelste stikstofuitspraak, het zoveelste bewijs van onvermogen het stikstofprobleem aan te pakken”, zegt Bouwend Nederland-voorzitter Arno Visser. “Vertragen, afwachten, uitstellen: het probleem wordt alleen maar verergerd. Terwijl Nederland al jaren op een stikstofslot zit, gooide dit kabinet plannen in de prullenbak zonder alternatief. De politiek moet doen waarvoor de politiek is bedoeld: plannen maken en uitvoeren.” Samen met natuurorganisaties en VNO-NCW bieden we al jaren alternatieve maatregelen om stikstofvermindering te versnellen. “Zonder stikstofvermindering lossen we het woningtekort niet op, leggen we geen nieuwe weg aan en kunnen we de energietransitie op onze buik schrijven”, vervolgt Visser.
Aan de slag!
De oproep aan het kabinet is helder: voer het voorgestelde maatregelenpakket zo snel mogelijk uit. Alleen door samenwerking tussen sectoren en een eerlijke verdeling van inspanningen kunnen we een gezonde toekomst creëren waarin ruimte is voor zowel economische ontwikkeling als natuurbehoud.
