Stroperige regelgeving, materiaalschaarste, personeelstekort, inspraakprocedures, de energietransitie, stijgende prijzen, hogere rente. Dat alles zorgt er volgens de mensen die het moeten doen, de bouwprofessionals, voor dat 900.000 woningen bouwen vóór 2030 een onmogelijke opgave is.
Uit onderzoek van bouweninstallatiehub.nl onder bijna 3000 bouwers, installateurs, architecten, ontwerpers, aannemers en leveranciers blijkt dat ruim 75 procent de plannen niet realistisch vindt. De eensgezindheid is groot: er zijn weinig verschillen tussen sectoren of functiegroepen in de antwoorden.
Consensus
In de meer dan 1200 commentaren die zijn achtergelaten is men het grotendeels met elkaar eens. “130.000 woningen per jaar heel veel. vergunningen, procedures, inspraak, natuurbehoud, energietransitie, circulariteit en vele andere factoren komen niet op tijd in overeenstemming om dit voor elkaar te krijgen”, zegt er één.
Een ander somt op: “De bouw wordt keihard afgeremd door de vele regelgeving; er moeten veel sneller bouwvergunning worden afgegeven; door het escalerende karakter van Amerika, Europa en de Navo in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne wordt het verkrijgen van (betaalbare) bouwmaterialen een grote uitdaging; door het huidige kabinet en haar groene agenda worden onderdelen zoals warmtepompen etc. nog moeilijker te verkrijgen; door het ONbetrouwbare karakter van het kabinet zijn ondernemers erg voorzichtig om bijvoorbeeld op te schalen in productie, ontwikkelen van innovaties etc.”
Weer een ander stelt: “Aan de ene kant stort de verkoop in, door de combinatie van hoge kosten en hoger wordende rentes voor de opdrachtgevers. Daarnaast zijn het onzekere tijden door diverse aan verandering onderhevige regelgeving. Bijvoorbeeld WKB, Omgevingswet, Paris Proof, etc. De kosten worden hiermee niet lager, maar hoger; dus ook de eerder genoemde hoge kosten, kunnen helaas niet omlaag worden gebracht. De marges zijn nihil en het vooruitzicht is niet beter. Daarnaast is er het probleem met de beschikbaarheid van de benodigde materialen. Tot slot hebben we de problematiek van de handjes; er zijn gewoonweg niet voldoende werknemers in de bouwsector om deze gigantische klus te kunnen klaren…”
Optimistisch geluid
Er zijn wel mensen die iets optimistischer zijn, maar dan moet er wel wat gebeuren. ‘Dit kan als de bouwsector zichzelf dwingt versneld te industrialiseren en te automatiseren”, schrijft iemand. Een ander: “Alleen als men ondanks de haast de tijd neemt plannen te maken, procedurele obstakels te verkleinen, uitvoerders te bundelen, nieuwe methoden die hun nut al bewezen hebben toe te passen. Goede plannen schelen een hoop tijd bij de uitvoering en verkorten de doorlooptijd.΅
Dit is ook waar Hugo de Jonge op hamert. Zijn boodschap is duidelijk. Dat getal van 900.000 komt niet zomaar uit de lucht vallen, dat is gewoon een optelsom van wat er nodig is. Er zijn nu 300.00 woningen tekort, omdat er de laatste 10 jaar niet voldoende is gebouwd. Dan is er de groei van het aantal huishoudens, door migratie en doordat de huishoudens kleiner worden, daarvoor zijn naar schatting zo’n 475.000 woningen nodig. Tot slot zijn er de woningen die moeten worden gesloopt omdat ze aan het eind van hun levensduur zijn. Die moeten worden herbouwd en dat zijn er 175.000. Bij elkaar opgeteld kom je dan uit op 900.000 woningen.
De Jonge geeft toe dat er tegenwind is waar de regering geen invloed op heeft, zoals de gestegen rente, de gestegen bouwkosten en de toegenomen onzekerheid voor beleggers. Maar er zijn factoren waar hij wel invloed op heeft, en daar wil hij op ingrijpen. Zo wil hij zorgen voor voldoende locaties waar gebouwd kan worden, ook aan randen van steden en dorpen. “Soms is een weiland ook gewoon een weiland en geen beschermde natuur”, zegt hij. Hij wil daar duidelijke afspraken over maken met de regio’s en als dat nodig is de wet wijzigen zodat er locaties kunnen worden aangewezen. En natuurlijk wordt het door de stikstofregels moeilijker op sommige locaties, maar op andere plaatsen kan het wel.
Daarnaast wil hij de procedures makkelijker maken, zodat het niet meer 10 jaar duurt voordat er een woning staat. Dat wordt veroorzaakt door allerlei inspraakrondes en andere procedures, die een uiting zijn van een ‘not-in-my-backyard-mentaliteit’, zoals De Jonge het noemt. Daar moeten we vanaf, vindt hij.
In 2022 is er een recordaantal huizen gebouwd van 74.000, en de verwachting is dat dat aantal de komende jaren niet meer gehaald wordt. Maar De Jonge wil naar 100.000 per jaar. “Het bijstellen van de ambitie is de weg van de minste weerstand”, zegt hij. “We beginnen er niet mee de handdoek in de ring te gooien.”
