Is dit een hypothetische vraag? Allerminst! Eind januari werd bekend dat het hoofd technisch beheer van de universiteit Groningen ervan verdacht wordt dat hij verschillende installatie- en bouwbedrijven om dergelijke gunsten of geld heeft gevraagd, in ruil voor onderhoudscontracten. Hij zou voor tonnen gefraudeerd hebben. Er zijn dus wel degelijk bedrijven die op zijn aanbod zijn ingegaan.
Hoe integer ben jij?
Kortweg kan ik me drie reacties voorstellen wanneer je zo`n verzoek ontvangt:
– Ja, ik ga op de deal in. Want als ik het niet doe, doet een ander het wel.
– Nee, ik ga zeker niet op zo`n deal in. Dat levert ongetwijfeld rottigheid op.
– Het hangt ervan af of ik erop inga, dat ligt aan de verwachte `tegenprestatie`.
Muel Kaptein, schrijver van het boek Waarom goede mensen soms de verkeerde dingen doen, heeft eens aangegeven dat 1 procent van de mensen altijd integer handelt, 1 procent van de mensen altijd corrupt is en 98 procent van de mensen situationeel handelt. Afhankelijk van de situatie bepalen ze of ze wel of niet eerlijk en integer zijn.
In dat laatste geval zitten bijvoorbeeld ook de leugentjes om bestwil. Bijvoorbeeld: tegen je partner zeggen dat je de net aangeschafte jurk echt heel mooi vindt, terwijl je er in werkelijkheid niet zoveel aan vindt. Naarmate de voorgelegde situaties verstrekkender gevolgen (kunnen) hebben, wordt het lastiger. Het geweten kan gaan opspelen.
Iedereen doet het, dus…
Als iedereen om mij heen het doet, moet ik zelf dan `roomser zijn dan de Paus`?, hoor ik lezers denken. Mijn moeder gaf mij als klein kind een wijze les, als ik iets wilde doen omdat iedereen het deed. Ze zei: “Als iedereen in de sloot springt, spring jij er dan achteraan?” Ze had gelijk: blijf je gezonde verstand gebruiken!
In het hierboven beschreven voorbeeld is de FIOD op de zaak gedoken. Een onderzoek naar corruptie, valsheid in geschrifte en witwassen van geld werd ingesteld. Daarnaast werd er beslag gelegd op geld, goederen en bankrekeningen. De fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst vroeg eind vorig jaar in een advertentie om informatie over misstanden in de Limburgse bouw- en vastgoedsector. Kortom: de roep om niet-integer gedrag aan te pakken, neemt toe. Het wordt dus tijd om het roer om te gooien en te starten met een cultuurverandering.
Piet van Gelder en Bregje De Lannoy-Walenkamp hebben hun expertise gebundeld in de training Fact Finding. Deze training biedt praktische handvatten voor het doen van onderzoek bij (vermoedens van) fraude, belangenverstrengeling, diefstal, `onduidelijk` ziekteverzuim, intimidatie, pesten of ander niet-integer gedrag. In hun artikelen willen ze antwoord geven op vragen die spelen op het grensgebied van integer of juist niet-integer gedrag in de elektrotechnische branche.
